Τι είναι η διαβητική αγγειακή νόσος;

Η διαβητική αγγειακή νόσος αναφέρεται στη στένωση των αρτηριών, που συχνά ονομάζεται «σκλήρυνση των αρτηριών» ή αθηροσκλήρωση, σε όλο το σώμα, λόγω του διαβήτη (εικόνα 1). Εάν έχετε διαβήτη, αυτό σημαίνει ότι υπάρχει περίσσεια γλυκόζης (ζάχαρη) στο αίμα σας εξαιτίας της αδυναμίας του σώματός σας να παράγει είτε ινσουλίνη ή να χρησιμοποιήσει την ινσουλίνη αποτελεσματικά. Η ινσουλίνη είναι μια ορμόνη που χρειάζεστε για τη μεταφορά της γλυκόζης από το αίμα στα κύτταρα σας, όπου χρησιμοποιείται για την παραγωγή ενέργειας.

Μπορείτε επίσης να αναπτύξετε διάφορες αγγειακές παθήσεις που συνδέονται με το διαβήτη. Μία από αυτές είναι η αμφιβληστροειδοπάθεια, η οποία είναι η παθολογική ανάπτυξη των αιμοφόρων αγγείων του αμφιβληστροειδή σας (μέρος του ματιού σας). Μία άλλη πάθηση που συνδέεται με το διαβήτη είναι μια ασθένεια των νεφρών που ονομάζεται νεφροπάθεια. Εάν έχετε διαβήτη, εκτός από τη σκλήρυνση των αρτηριών, είστε πιο επιρρεπείς να έχετε υψηλή χοληστερόλη, υψηλή αρτηριακή πίεση και στεφανιαία νόσος. Μπορείτε επίσης να αναπτύξετε νευροπάθεια, μια πάθηση των νεύρων σας που προκαλεί απώλεια της αισθητικότητας στα δάχτυλα ή τα πόδια με αποτέλεσμα να μη μπορείτε να προστατευτείτε από τραυματισμούς.

Ο έλεγχος του σακχάρου στο αίμα σας (εικόνα 2) είναι ο καλύτερος τρόπος για να επιβραδύνετε ή να προλάβετε αυτά τα αγγειακά προβλήματα. Εάν δεν διαχειριστείτε το διαβήτη σας ή δεν ακολουθήσετε πιο υγιεινό τρόπο ζωής, θα μπορούσατε να αναπτύξετε σοβαρές παθήσεις, όπως τύφλωση, σοβαρή νεφρική νόσο, αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, καρδιακή προσβολή ή έλκη στα πόδια σας. Τέλος, εάν παράλληλα με τα έλκη εμφανίσετε και νεκρό ιστό, ο οποίος είναι γνωστός ως γάγγραινα, θα μπορούσε να οδηγήσει ακόμη και σε ακρωτηριασμό.

Εικόνα 1. Στένωση αρτηρίας λόγω αθηροσκλήρωσης

Εικόνα 2. Μέτρηση του σακχάρου του αίματος σε ασθενή με διαβήτη

Ποια είναι τα συμπτώματα της νόσου;

Εάν πάσχετε από αγγειακές παθήσεις που σχετίζονται με το διαβήτη, μπορεί να έχετε τα ακόλουθα συμπτώματα:

• Θολή όραση
• Μαύρες κηλίδες στο οπτικό σας πεδίο, γνωστές ως «μυγάκια»
• Διόγκωση (πρήξιμο) του προσώπου ή των άκρων σας ή απρόσμενη αύξηση του σωματικού βάρους
• Αφρώδη εμφάνιση των ούρων κατά την ούρηση
• Έλκη στα πόδια σας
• Απώλεια αισθητικότητας ή αίσθημα καύσους στα χέρια ή τα πόδια σας
• Πόνο στα πόδια σας όταν περπατάτε
• Υψηλή αρτηριακή πίεση
• Πόνο στο στήθος

Τι προκαλεί τη διαβητική αγγειακή νόσος;

Εάν πάσχετε από διαβήτη, αυξάνετε τις πιθανότητες για την ανάπτυξη διαφόρων παθήσεων. Ο κίνδυνος για ανάπτυξη αγγειακών παθήσεων αυξάνει με το χρονικό διάστημα που έχετε το διαβήτη. Μπορείτε επίσης να αυξήσετε τον κίνδυνο για την ανάπτυξη διαβητικής αγγειοπάθειας αν συγχρόνως έχετε:

• υψηλή αρτηριακή πίεση,
• καπνίζετε,
• δεν ασκείστε,
• είστε υπέρβαροι,
• τρέφεστε με δίαιτα υψηλή σε λιπαρά.

Πώς πραγματοποιείται η διάγνωση της νόσου;

Εκτός από το ιστορικό και τη φυσική εξέταση για την επιβεβαίωση της διάγνωσης του διαβήτη, ο γιατρός σας θα ζητήσει μια εξέταση αίματος για να μετρήσει το επίπεδο της γλυκόζης του αίματός σας. Επειδή η διαβητική αγγειακή νόσος μπορεί να επηρεάσει τα αγγεία σε διάφορες θέσεις του σώματός σας, όπως τα αγγεία των ματιών σας, τα αγγεία των νεφρών σας και τα αγγεία των ποδιών σας, η διάγνωση και η θεραπεία τους αφορούν συνήθως τη συνεργασία γιατρών διαφόρων ειδικοτήτων, όπως αγγειοχειρουργούς, οφθαλμίατρους, νεφρολόγους και ενδοκρινολόγους.

Αν ο γιατρός σας υποψιάζεται διαβητική νεφροπάθεια, θα σας ζητήσει να κάνετε μία εξέταση ούρων για να ελέγξει επίπεδα μιας συγκεκριμένης πρωτεΐνης που ονομάζεται λευκωματίνη (αλβουμίνη) και θα σας συστήσει να επισκεφθείτε νεφρολόγο. Ο νεφρολόγος μπορεί να σας υποβάλλει σε βιοψία νεφρού για να επιβεβαιώσει τη διάγνωση ή να καθορίσει τη σοβαρότητα της νόσου.

Αν ο γιατρός ή ο οφθαλμίατρός σας υπόπτευεται διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια, μπορεί να σας υποβάλλει σε οφθαλμοσκόπηση ή σε αγγειογραφία με φλουορεσκεΐνη (φλουοροσκόπηση). Πρόκειται για μια εξέταση όπου χρησιμοποιείτε μια χρωστική ουσία, που ονομάζεται φθορεϊσίνη και έχει την ικανότητα να απεικονίζει τα αγγεία στο μάτι σας τα οποία και φωτογραφίζονται με ειδική κάμερα.

Άλλες εξετάσεις που χρησιμοποιούνται συχνά για τη διάγνωση της διαβητικής αγγειοπάθειας των ποδιών περιλαμβάνουν την άσκηση σε κυλιόμενο τάπητα (παρόμοια διαδικασία με το τεστ κοπώσεως), τη μέτρηση του σφύρο-βραχιόνιου δείκτη (ΣΒΔ) και το έγχρωμο υπερηχογράφημα (triplex). Η άσκηση στο διάδρομο μπορεί να περιλαμβάνει και την ταυτόχρονη καταγραφή της ηλεκτρικής δραστηριότητας της καρδιάς σας, ελέγχοντας έτσι ταυτόχρονα την πλημμελή αιμάτωση τόσο της καρδιάς όσο και των ποδιών.

Κατά τη μέτρηση του ΣΒΔ, ο αγγειοχειρουργός σας μέτρα την αρτηριακή πίεση στον αστράγαλό σας (σφυρά) και στο χέρι σας, και στη συνέχεια συγκρίνει τους δύο αριθμούς για να καθορίσει το δείκτη σας. Κανονικά, η αρτηριακή πίεση στον αστράγαλο και το χέρι σας πρέπει να είναι περίπου ίσα. Αλλά αν η πίεση στα σφυρά σας είναι πολύ μικρότερη από την πίεση στο χέρι σας, οι αρτηρίες στα πόδια σας είναι πιθανόν να είναι σε ένα ή περισσότερα σημεία στενεμένες.

Το έγχρωμο υπερηχογράφημα (triplex) χρησιμοποιεί ηχητικά κύματα υψηλότερα από την ανθρώπινη ακοή και πραγματοποιεί τη μέτρηση της ταχύτητας της ροής του αίματος και στην απεικόνιση της δομή των αγγείων στο πόδι σας.

Ο γιατρός σας μπορεί επίσης να ζητήσει εξετάσεις αίματος για τη μέτρηση της χοληστερόλης σας, καθώς και τα επίπεδα άλλων λιπιδίων του αίματος.

Πώς αντιμετωπίζεται η διαβητική αγγειακή νόσος;

Διατροφή και φάρμακα. Η διατήρηση φυσιολογικών επιπέδων σακχάρου στο αίμα, ο έλεγχος της υψηλής αρτηριακής πίεσης, καθώς και των επιπέδων των λιπιδίων μέσω διατροφής και φαρμάκων, παίζουν σημαντικό ρόλο στον έλεγχο της διαβητικής αγγειακής νόσου. Ο υπεύθυνος ιατρός μπορεί να σας παρέχει συμβουλές σχετικά με τη βέλτιστη διατροφή για τις ιδιαίτερες ανάγκες σας.

Η ινσουλίνη ή υπογλυκαιμικά φάρμακα βοηθούν στον έλεγχο των επιπέδων σακχάρου στο αίμα. Φάρμακα για τη μείωση της αρτηριακής πίεσης περιλαμβάνουν αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτενσίνης (α-ΜΕΑ), β-αποκλειστές, αποκλειστές διαύλων ασβεστίου και διουρητικά. Οι στατίνες είναι τα φάρμακα που μειώνουν το ποσό της χοληστερόλης στο αίμα σας.

Για να μειώσει τις πιθανότητες θρόμβωσης και πήξης του αίματός σας, ο γιατρός μπορεί να σας συνταγογραφήσει αντιαιμοπεταλιακά φάρμακα, όπως η ασπιρίνη (salospir) και η κλοπιδογρέλη (plavix).

Θεραπεία αμφιβληστροειδοπάθειας. Αν έχετε αμφιβληστροειδοπάθεια, ο γιατρός μπορεί να σας συστήσει χειρουργική επέμβαση με λέιζερ, κατά την οποία ο οφθαλμίατρος αφαιρεί την ανώμαλη ανάπτυξη των αιμοφόρων αγγείων που επηρεάζουν την όρασή σας.
Θεραπεία Περιφερικής Αρτηριακής Νόσου. Όταν η περιφερική αρτηριακή νόσος (ΠΑΝ) προκαλεί την ανάπτυξη ελκών στα πόδια σας, ο γιατρός σας θα χρησιμοποιήσει τοπικά επιθέματα και αντιβιοτικά για να βοηθήσει την επούλωση των ελκών, πριν γίνουν πολύ εκτεταμένα και βαθιά. Επίσης, θα καθορίσει εάν το αίμα που φτάνει στα έλκη είναι αρκετό ώστε αυτά να επουλωθούν. Είναι σημαντικό η θεραπεία των ελκών να γίνει άμεσα γιατί αν τα έλκη επιδεινωθούν τόσο που να οδηγήσουν σε νέκρωση του ιστού (γάγγραινα) του ποδιού σας ή σε επιμόλυνση των βαθύτερων ιστών όπως τα οστά, ο αγγειοχειρουργός σας μπορεί να χρειαστεί να ακρωτηριάσει μερικώς ή ολικώς το πόδι σας.

Για να αποκατασταθεί η κυκλοφορία στο πόδι σας και να αποφευχθεί ο ακρωτηριασμός, ο αγγειοχειρουργός σας μπορεί να χρειαστεί να εκτελέσει μια επέμβαση, όπως η χειρουργική παράκαμψη ή η αγγειοπλαστική. Κατά την πρώτη, οποιαδήποτε στένωση ή απόφραξη των αρτηριών των ποδιών σας παρακάμπτεται με την παρεμβολή ενός φλεβικού ή συνθετικού μοσχεύματος μεταφέροντας έτσι το αίμα στους ιστούς που βρίσκονται περιφερικότερα της βλάβης και δεν αιματώνονταν επαρκώς. Μερικές φορές όταν η απόφραξη έχει περιορισμένο μήκος μπορεί να αφαιρεθεί με μια διαδικασία που ονομάζεται ενδαρτηρεκτομή.

Η άλλη θεραπευτική επιλογή της ΠΑΝ, η αγγειοπλαστική, είναι μια ελάχιστα επεμβατική μέθοδος που μπορεί να συνδυάζεται και με την τοποθέτηση ενός μεταλλικού νάρθηκα (stent). Ένας μακρύς, λεπτός, εύκαμπτος σωλήνας που ονομάζεται καθετήρας εισάγεται μέσω μιας παρακέντησης ή μερικές φορές μέσα από μια μικρή τομή, σε μια αρτηρία στο πόδι σας και καθοδηγείται μέσα από τις αρτηρίες στο σημείο στένωσης ή απόφραξης. Εκεί, ένα ειδικό μπαλόνι, που είναι προσαρμοσμένο στον καθετήρα, διατείνεται κατ' επανάληψη. Το μπαλόνι ωθεί την πλάκα στην αρτηρία σας προς τα τοιχώματά της, διευρύνοντας έτσι τον αυλό της. Εάν χρειαστεί, ένα μικροσκοπικός μεταλλικός νάρθηκας (stent) μπορεί στη συνέχεια να τοποθετηθεί στη στενεμένη περιοχή της αρτηρίας για να την κρατήσει ανοικτή. Το stent παραμένει μόνιμα στην αρτηρία σας (εικόνα 3). Μετά την επιτυχή αγγειοπλαστική, το αίμα ρέει πιο ελεύθερα μέσα στην αρτηρίας σας. Η γενική κατάσταση της υγείας, καθώς και η εντόπιση και έκταση της βλάβης καθορίζουν το είδος της επέμβασης που θα έχει το βέλτιστο αποτέλεσμα στον κάθε ασθενή.

Εικόνα 3. Αγγειοπλαστική αρτηρίας με τοποθέτηση stent. Αρχικά είσοδος του stent στο στενεμένο τμήμα της αρτηρίας, ακολουθεί έκπτυξη του stent και το τελικό αποτέλεσμα με το stent να παραμένει μόνιμα εντός της αρτηρίας.

Τι μπορείτε να κάνετε για να μείνετε υγιείς;

Υπάρχουν πολλές αλλαγές που μπορείτε να κάνετε στον τρόπο ζωής για να βελτιώσετε την υγεία σας και να παραμείνετε υγιείς. Αυτές περιλαμβάνουν:

• τη διακοπή του καπνίσματος,
• τη διατροφή με δίαιτα χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά,
• τη διατήρηση του ιδανικού σωματικού βάρους για το ύψος σας
• και την τακτική άσκηση.

Θα πρέπει επίσης να παρακολουθείτε το σάκχαρο στο αίμα σας αρκετές φορές την ημέρα, σύμφωνα με τις οδηγίες του γιατρού σας. Για να αποφύγετε τα έλκη στα πόδια σας, θα πρέπει να εξετάζετε τα πόδια σας καθημερινά. Αν έχετε μια τάση προς το ξηρό δέρμα, χρησιμοποιήστε μια ενυδατική κρέμα για την πρόληψη των κάλων και του σπασίματος (ρωγμών) του δέρματός σας. Πάντα να προστατεύετε τα πόδια σας από τραυματισμούς και να τα κρατάτε στεγνά.

Μη διστάσετε να επικοινωνήσετε με τον εξειδικευμένο αγγειοχειρουργό-αγγειολόγο Δρ. Ιωάννη Μπέλλο προκειμένου να ενημερωθείτε πλήρως για τη νόσο και να σας προτείνει το κατάλληλο θεραπευτικό πλάνο.