Ανεύρυσμα κοιλιακής αορτής

Τι Είναι Το Ανεύρυσμα Κοιλιακής Αορτής;

Το ανεύρυσμα κοιλιακής αορτής σχετίζεται με το τμήμα της αορτής το οποίο βρίσκεται στην κοιλιά και συμβαίνει όταν η διάμετρός της ξεπεράσει το 50% του φυσιολογικού μεγέθους της. Η αορτή είναι η μεγαλύτερη αρτηρία του σώματος. O ρόλος της είναι να μεταφέρει οξυγονωμένο αίμα σε όλο το σώμα. Αρχίζει από την καρδιά, διατρέχει τον θώρακα (θωρακική αορτή) και την κοιλιά (κοιλιακή αορτή) και στο ύψος του ομφαλού χωρίζεται στα δύο, σχηματίζοντας τις λαγόνιες αρτηρίες που μεταφέρουν το αίμα στο κάθε πόδι. Συνεπώς, η κοιλιακή αορτή εφοδιάζει με αίμα το κάτω μέρος του σώματος.

Η φυσιολογική διάμετρος της κοιλιακής αορτής είναι περίπου 2 εκ. (εξαρτάται από το φύλο και τα σωματομετρικά χαρακτηριστικά του κάθε ανθρώπου). Όταν ένα αδύνατο σημείο του τοιχώματός της διαταθεί πάνω από το 50% (δηλ. αν η διάμετρός της γίνει >3 εκ.) τότε ονομάζεται ανεύρυσμα κοιλιακής αορτής (ΑΚΑ) (εικόνα 1). Η πίεση του αίματος που τρέχει εντός της αορτής μπορεί να εξασθενίσει και να διατείνει και άλλο το ανευρυσματικό της τμήμα. Τελικά, αν το ανεύρυσμα διαταθεί πέρα από ένα όριο ασφαλείας κινδυνεύει με ρήξη. Η ρήξη αποτελεί επείγουσα κατάσταση που απειλεί τη ζωή του ασθενούς, γιατί προκαλεί μεγάλη εσωτερική αιμορραγία με αποτέλεσμα την καταπληξία ή και τον θάνατο του ασθενούς.

Εικόνα 1. Ανεύρυσμα κοιλιακής αορτής.

Ανεύρυσμα Κοιλιακής Αορτής: Ποια Είναι Τα Συμπτώματά Του;

Τα ΑΚΑ συνήθως είναι ασυμπτωματικά. Μερικά από τα συμπτώματα που μπορεί να προκαλέσει είναι τα εξής:

• Ένα αίσθημα σφύξεων στην κοιλιά, το οποίο είναι παρόμοιο με τον χτύπο της καρδιά.
• Σοβαρό, ξαφνικό πόνο στην κοιλιά ή τη μέση. Το σύμπτωμα αυτό μπορεί να είναι σημείο επαπειλούμενης ρήξης του ανευρύσματος.
• Σε σπάνιες περιπτώσεις μπορεί να αναπτυχθεί πόνος, ωχρότητα ή και έλκη στα δάκτυλα ή τον άκρο πόδα, εξαιτίας μικροεμβολισμών από τους θρόμβους του ανευρύσματος.
• Αν το ανεύρυσμα ραγεί, μπορεί ξαφνικά να προκαλέσει έντονη αδυναμία, ζάλη ή πόνο και τελικά να χαθεί η συνείδηση του ασθενούς. Αυτή η κατάσταση είναι απειλητική για τη ζωή του και πρέπει να αντιμετωπιστεί άμεσα.

Ένα άλλο, λιγότερο συχνό πρόβλημα, που μπορεί να προκαλέσει ένα ΑΚΑ είναι ο εμβολισμός. Ο θρόμβος ή τα συγκρίμματα που σχηματίζονται εντός του ανευρυσματικού σάκκου αποσπώνται και, με την αιματική ροή, καταλήγουν στα αγγεία που αιματώνουν άλλα όργανα. Αν τα αγγεία αυτά αποφραχτούν, προκαλείται έντονος πόνος και ισχαιμία του οργάνου (π.χ. πόδι). Αν δεν αποκατασταθεί άμεσα η αιμάτωσή του, οδηγεί σε νέκρωση και απώλειά του οργάνου (π.χ. του ποδιού).

Κάθε χρόνο στις ΗΠΑ διαγιγνώσκονται περί τις 200.000 νέες περιπτώσεις ΑΚΑ, από τις οποίες οι 15.000 παρουσιάζουν αυξημένο κίνδυνο ρήξης και θανάτου, αν δεν αντιμετωπιστούν άμεσα. Ευτυχώς, τα ΑΚΑ αντιμετωπίζονται με ασφαλή και αποτελεσματικό τρόπο, ειδικά όταν έχουν διαγνωστεί έγκαιρα πριν την εμφάνιση συμπτωμάτων.

Ανεύρυσμα Κοιλιακής Αορτής: Από Τι Προκαλείται;

Οι ερευνητές δεν έχουν ακόμη καταλήξει στα ακριβή αίτια που προκαλούν το ανεύρυσμα. Η αρτηριοσκλήρυνση είναι μια πιθανή αιτία, καθώς πιστεύεται ότι η φλεγμονή που προκαλείται στο τοίχωμα οδηγεί στην εξασθένισή του. Άλλοι παράγοντες που φαίνεται ότι σχετίζονται με την αθηροσκλήρωση είναι το κάπνισμα, η αρτηριακή πίεση και η υψηλή χοληστερίνη. Στο τοίχωμα της αορτής σχηματίζεται η αθηρωματική πλάκα, που αποτελείται από χοληστερόλη, ασβέστιο και ινώδη ιστό. Με την πάροδο του χρόνου, η πλάκα αυτή μπορεί να προκαλέσει στένωση ή εξασθένηση και διάταση του αορτικού τοιχώματος.

Συνοψίζοντας, ενδεχόμενοι παράγοντες κινδύνου για να αναπτυχθεί ανεύρυσμα κοιλιακής αορτής (ΑΚΑ) είναι οι παρακάτω:

• Το ανδρικό φύλο: Σε άνδρες από 60 ετών και πάνω οι πιθανότητες για πρόκληση ΑΚΑ είναι σαφώς αυξημένες. Σε άνδρες οι οποίοι είναι από 65 μέχρι 80 ετών, το ποσοστό αυτών που έχουν διαγνωστεί με ΑΚΑ κυμαίνεται μεταξύ 2% με 5%, ενώ το ποσοστό σε γυναίκες της ίδιας ηλικιακής ομάδας δεν ξεπερνά το 1%.
• Το θετικό οικογενειακό ιστορικό - Η κληρονομικότητα: Με βάση τα μέχρι τώρα δεδομένα, άτομα που έχουν συγγενείς Α’ βαθμού (πατέρα ή αδελφό) με ΑΚΑ έχουν αυξημένες πιθανότητες να διαγνωστούν και οι ίδιοι με ανεύρυσμα κοιλιακής αορτής από ανθρώπους που δεν έχουν τέτοιο ιστορικό.
• Η υψηλή αρτηριακή πίεση του αίματος (υπέρταση)
• Η υψηλή χοληστερόλη
• Το κάπνισμα
• Η αθηροσκλήρωση (σκλήρυνση των αρτηριών)
• Η δυσλιπιδαιμία
• Η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια
• Η στεφανιαία νόσος

• Η διακοπή του καπνίσματος
• Η διαχείριση της υπέρτασης, της αυξημένης δηλαδή αρτηριακής πίεσης, με τον τρόπο που θα συσταθεί από τον γιατρό
• Η υιοθέτηση ενός υγιεινού προγράμματος διατροφής
• Η ένταξη της τακτικής σωματικής δραστηριότητας στην καθημερινότητα

Εφαρμόζοντας κάποιο ή όλα τα παραπάνω προληπτικά μέτρα, άνθρωποι και, ειδικά άνδρες, οι οποίοι κινδυνεύουν περισσότερο, λόγω και της γενετικής προδιάθεσης που έχουν, θα μπορούσαν να μειώσουν περισσότερο τις πιθανότητες να εμφανίσουν ΑΚΑ.  

Ανεύρυσμα Κοιλιακής Αορτής: Απεικονιστικός Έλεγχος Για Τη Διάγνωση

Τα ασυμπτωματικά ανευρύσματα συνήθως ανευρίσκονται τυχαία στα πλαίσια ενός υπερηχογραφήματος ή μίας αξονικής τομογραφίας κοιλίας που εκτελούνται για κάποια άλλη πάθηση. Κατά την ψηλάφηση της κοιλιάς, ο γιατρός μπορεί να αισθανθεί μία σφύζουσα μάζα, που να θέτει την υποψία ΑΚΑ. Για την επιβεβαίωση της υποψίας αυτής μπορεί να συστήσει να γίνει ένα υπερηχογράφημα κοιλιακής αορτής (triplex) ή αξονική τομογραφία κοιλίας ή μαγνητική τομογραφία.

Ανεύρυσμα Κοιλιακής Αορτής: Μέθοδοι Θεραπείας

Το ΑΚΑ δεν πρόκειται να υποστρέψει από μόνο του και χρήζει οριστικής θεραπείας. Αν το ανεύρυσμα κοιλιακής αορτής είναι μικρό (3-5 εκ.), ο αγγειοχειρουργός θα προτείνει την παρακολούθησή του κάθε 6-12 μήνες για τυχόν σημεία αλλαγής του μεγέθους του, με τη βοήθεια του triplex ή της αξονικής τομογραφίας. Σε περίπτωση που ο ασθενής πάσχει από υψηλή αρτηριακή πίεση, ο γιατρός μπορεί να συνταγογραφήσει αντιυπερτασικά φάρμακα. Αν ο ασθενής καπνίζει, πρέπει οπωσδήποτε να προχωρήσει στην άμεση διακοπή του. Είναι σημαντικό να υπάρχει συνεχής παρακολούθηση του μεγέθους του, γιατί μπορεί να αυξηθεί σημαντικά σε σύντομο χρονικό διάστημα και να υπάρχει κίνδυνος ρήξης, αν δεν ανιχνευθεί έγκαιρα.

Η οριστική του θεραπεία είναι η χειρουργική αποκατάσταση του ΑΚΑ και εφαρμόζεται όταν η διάμετρός του είναι ≥5 εκ., όταν υπάρξει μεγάλη αύξηση σε δύο διαδοχικές μετρήσεις ή όταν το ανεύρυσμα προκαλεί συμπτώματα, όπως αυτά που αναφέρθηκαν πιο πάνω. Υπάρχουν δύο μέθοδοι θεραπείας, η ανοικτή και η ενδαγγειακή αποκατάσταση ΑΚΑ.

Κατά την ανοικτή αποκατάσταση, μετά από γενική αναισθησία, γίνεται τομή σε όλο το μήκος της κοιλιάς και ο αγγειοχειρουργός αντικαθιστά το ανευρυσματικό τμήμα της αορτής με συνθετικό μόσχευμα ίδιου μεγέθους με τη φυσιολογική αορτή, στην οποία και συρράπτεται. Μετά το χειρουργείο, ο ασθενής οδηγείται στη μονάδα εντατικής θεραπείας για 1-2 ημέρες και, συνολικά, παραμένει στο νοσοκομείο περίπου 1 εβδομάδα. Για την πλήρη ανάρρωσή του απαιτούνται 6 εβδομάδες με 3 μήνες (εικόνα 2).

Εικόνα 2. Ανοικτή αποκατάσταση ανευρύσματος κοιλιακής αορτής κατά στάδια. Α. Τοποθέτηση αγγειολαβίδων για τον αποκλεισμό του ανευρύσματος από την κυκλοφορία. Β. Με το νυστέρι γίνεται διάνοιξη του ανευρυσματικού σάκου και συρραφή του συνθετικού μοσχεύματος, κεντρικά και περιφερικά, σε υγιές αορτικό τοίχωμα. Γ. Ολοκλήρωση της αντικατάστασης του ανευρύσματος με το συνθετικό μόσχευμα και σύγκλειση του ανευρυσματικού σάκου.

Κατά την ενδαγγειακή μέθοδο, η αποκατάσταση του ανευρύσματος γίνεται από το εσωτερικό του αγγείου με τη χρήση ειδικών καθετήρων. Η μέθοδος αυτή είναι λιγότερο επεμβατική γιατί, ακόμη και με τοπική αναισθησία, γίνονται μόνο δύο μικρές τομές στη βουβωνική χώρα άμφω για την αποκάλυψη των μηριαίων αρτηριών. Στη συνέχεια, από τις μηριαίες και με τη χρήση ακτινοσκοπικού μηχανήματος, εισέρχονται οι ειδικοί καθετήρες που φέρουν το ενδομόσχευμα το οποίο αποτελείται από ένα μεταλλικό σκελετό επενδεδυμένο με ειδικό ύφασμα. Το μόσχευμα εκπτύσσεται και στηρίζεται στο εσωτερικό της αορτής με ειδικά διαμορφωμένους νάρθηκες (stents). Σε 1 με 2 μέρες ο ασθενής παίρνει εξιτήριο και η ανάρρωσή του είναι ταχύτατη και ανώδυνη (εικόνα 3). Είναι σημαντικό να γνωρίζει ο ασθενής ότι, με την ενδαγγειακή μέθοδο, θα πρέπει να βρίσκεται υπό συνεχή παρακολούθηση για μεγάλο χρονικό διάστημα με περιοδική πραγματοποίηση αξονικών τομογραφιών ή triplex. Μερικές φορές, απαιτούνται πρόσθετες επεμβάσεις για τη διόρθωση τυχόν διαφυγών από το ενδομόσχευμα ή της θέσης του σε τυχόν μετακίνησή του.

Εικόνα 3. Ενδαγγειακή αποκατάσταση ανευρύσματος κοιλιακής αορτής. Α. Είσοδος του ειδικού καθετήρα που φέρει το ενδομόσχευμα (stent graft) συμπτυγμένο και σταδιακή του απελευθέρωση. Β. Τελική μορφή με το ενδομόσχευμα πλήρως ανεπτυγμένο και στα δύο σκέλη και τη ροή του αίματος πλέον να γίνεται μέσα από το ενδομόσχευμα (stent graft).

Ποια Είναι Τα Πλεονεκτήματα Της Ενδαγγειακής Μεθόδου;

Τα προτερήματα της ενδαγγειακής μεθόδου για να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά ένα ανεύρυσμα κοιλιακής αορτής είναι τα εξής:

• Η αποφυγή γενικής αναισθησίας: Σε αντίθεση με την ανοικτή επέμβαση η οποία απαιτεί γενική αναισθησία, στην ενδαγγειακή μέθοδο εφαρμόζεται τοπική αναισθησία.
• Η αποφυγή εκτεταμένης κοιλιακής τομής: Στη διαδερμική ενδαγγειακή μέθοδο δεν έχουμε τη μεγάλη τομή που απαιτείται στην ανοικτή, αλλά δύο μικρές τομές στη βουβωνική περιοχή άμφω ώστε να αποκαλυφθούν οι μηριαίες αρτηρίες.
• Ο λιγότερος πόνος: Πρόκειται για μια εξαιρετικά ανώδυνη μέθοδο χειρουργικής αντιμετώπισης ενός ΑΚΑ, γεγονός που αιτιολογείται από την απουσία της εκτεταμένης κοιλιακής τομής.
• Η ταχύτερη ανάρρωση: Ο ασθενής, μετά την επέμβαση με την ενδαγγειακή μέθοδο, κατά κανόνα αναμένεται να αναρρώσει εξαιρετικά γρήγορα και να επανέλθει στην καθημερινότητά του. Πάντα ακολουθώντας τις οδηγίες και τις συστάσεις του γιατρού του, καθώς θα πρέπει να παρακολουθείται τακτικά για μεγάλο χρονικό διάστημα μετά το χειρουργείο, κάνοντας τις συνιστώμενες εξετάσεις. Επιπλέον, ειδικά μετά τη χειρουργική επέμβαση, είναι πολύ σημαντικό να γίνουν και ορισμένες αλλαγές στην καθημερινότητα του ασθενή. Αυτές περιλαμβάνουν τη διακοπή του καπνίσματος, καθώς και το να ακολουθεί μια πιο υγιεινή διατροφή και να ασκείται όσο το δυνατόν περισσότερο.  
• Η βραχύτερη νοσηλεία: Χάρη στην αποφυγή της γενικής αναισθησίας, της απουσίας μιας μεγάλης τομής στην κοιλιά και τον ελάχιστο πόνο που αισθάνεται ο ασθενής μετά την επέμβαση, ο χρόνος παραμονής στο νοσοκομείο μειώνεται στο ελάχιστο, στις 2 ημέρες το πολύ.

Ωστόσο, μορφολογικά δεν είναι όλα τα ανευρύσματα κατάλληλα για ενδαγγειακή αντιμετώπιση. Ο αγγειοχειρουργός είναι αυτός που θα εκτιμήσει την κατάσταση και, έχοντας εμπειρία τόσο στην ανοικτή όσο και στην ενδαγγειακή μέθοδο, θα προτείνει το κατάλληλο πλάνο θεραπείας για κάθε ασθενή χωριστά.

Καλέστε μας στο τηλέφωνο επικοινωνίας και κλείστε το ραντεβού σας με τον αγγειοχειρουργό - ενδαγγειοχειρουργό Δρ. Ιωάννη Μπέλλο. Ενημερωθείτε από τον γιατρό αναφορικά με το τι είναι το ανεύρυσμα κοιλιακής αορτής (ΑΚΑ), πού οφείλεται, ποια τα συμπτώματα και τους τρόπους με τους οποίους θα μπορούσε να προληφθεί. Μάθετε για το χειρουργείο, τη διαδικασία που ακολουθείται, τις ενδεχόμενες μετεγχειρητικές επιπλοκές και πληροφορηθείτε σχετικά με ό,τι είναι χρήσιμο να γνωρίζετε.