Τι Είναι Η Στένωση Καρωτίδων;
Στένωση καρωτίδων ή καρωτιδική νόσος (ΚΝ), όπως είναι αλλιώς γνωστή, ονομάζεται η αθηρωμάτωση των καρωτιδικών αρτηριών, οι οποίες αποτελούν τις αρτηρίες που αιματώνουν τον εγκέφαλο. Η στένωση καρωτίδων συνήθως παρουσιάζεται σε ηλικιωμένους ασθενείς. Μόνο το 1% των ασθενών ηλικίας 50-59 ετών εμφανίζει σοβαρού βαθμού στένωση των καρωτίδων, ενώ το ποσοστό αυτό είναι 10% για τις ηλικίες 80-89 ετών.
Καρωτίδες αρτηρίες ονομάζονται οι δύο αρτηρίες που ξεκινούν από την αορτή, διατρέχουν όλο το μήκος της πλάγιας τραχηλικής χώρας (μία σε κάθε πλευρά) και εισέρχονται στο κρανίο. Αποτελούν τις κύριες αρτηρίες αιμάτωσης του εγκεφάλου (μία για κάθε εγκεφαλικό ημισφαίριο).
Φυσιολογικά, το εσωτερικό τοίχωμα των αρτηριών σας (ενδοθήλιο) είναι ομαλό και απρόσκοπτο, με τα χρόνια όμως μπορεί να σχηματίσει μια ανώμαλη προβολή που ονομάζεται αθηρωματική πλάκα. Η πλάκα αυτή αποτελείται από χοληστερόλη, ασβέστιο και ινώδη ιστό. Η διεργασία αυτή ονομάζεται αθηροσκλήρωση ή σκλήρυνση των αρτηριών και οι αρτηρίες σας στενεύουν ή αποφράσουν καθώς η αθηρωματική πλάκα των τοιχωμάτων τους αυξάνεται. Όταν η πλάκα αναπτύσσεται στις καρωτίδες αρτηρίες τότε μιλάμε για στένωση καρωτίδων. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την μείωση της παροχής αίματος στον εγκέφαλο και συνεπώς το δυνητικό κίνδυνο εμφάνισης εγκεφαλικού επεισοδίου(ΕΕ).
Μερικές καρωτιδικές πλάκες είναι αρκετά μαλακές και επιρρεπείς στο να σπάνε ή να δημιουργούν ακανόνιστες προσεκβολές στον αυλό της καρωτίδας. Αυτό ο οργανισμός το αντιλαμβάνεται ως ένα είδος εσωτερικού τραύματος και προσπαθεί να το «επουλώσει» με τη δημιουργία θρόμβου μέσω των αιμοπεταλίων. Αν ο θρόμβος αυτός μεγαλώσει αρκετά μπορεί να μειώσει ή να διακόψει τη ροή του αίματος και του οξυγόνου προς τον εγκέφαλο προκαλώντας ΕΕ. Επίσης πολύ συχνά ένα μικρό τμήμα της εύθρυπτης πλάκας ή του θρόμβου μπορεί να αποσπαστεί και με τη ροή του αίματος να καταλήξει σε μικρότερες αρτηρίες του εγκεφάλου. Εκεί ενσφηνώνεται και διακόπτει την αιματική ροή στον εγκέφαλο δημιουργώντας εγκεφαλικό έμφρακτο και συνεπώς ΕΕ (εικόνα 1).
Εικόνα 1. Στένωση καρωτίδας λόγω αθηρωματικής πλάκας και θρόμβου. Απόσπαση τμήματος του θρόμβου ή της πλάκας δημιουργεί έμβολο, το οποίο με την κυκλοφορία του αίματος καταλήγει και ενσφηνώνεται σε μικρότερες αρτηρίες, προκαλώντας την απόφραξή τους και τη δημιουργία ισχαιμικού εμφράκτου στον εγκέφαλο.
Στένωση Καρωτίδων: Ποια Είναι Τα Συμπτώματα;
Στα αρχικά της στάδια η στένωση καρωτίδων είναι ασυμπτωματική. Όταν έχει εξελιχθεί δυστυχώς το πρώτο σύμπτωμα μπορεί να είναι ένα ΕΕ. Ωστόσο, ενδέχεται να υπάρξουν ορισμένα προειδοποιητικά συμπτώματα ενός ΕΕ, που ονομάζεται παροδικό εγκεφαλικό επεισόδιο (ΠΕΕ). Τα συμπτώματα του ΠΕΕ διαρκούν από λίγα λεπτά έως 1 ώρα και περιλαμβάνουν:
- Αίσθημα αδυναμίας, αιμωδίας ή καύσους στη μία πλευρά του σώματος (π.χ. στο ένα χέρι ή και πόδι)
- Αδυναμία ελέγχου των κινήσεων του χεριού ή του ποδιού
- Απώλεια όρασης από το ένα μάτι (πολλοί ασθενείς το περιγράφουν ως ένα μαύρο παράθυρο που κατεβαίνει προς τα κάτω)
- Ο ασθενής δεν μπορεί να μιλήσει καθαρά και μπερδεύει τα λόγια του
Τα συμπτώματα αυτά εξαφανίζονται πλήρως εντός 24ώρου, ωστόσο, δεν πρέπει να παραβλεφθούν. Η παρουσία ενός ΠΕΕ σημαίνει ότι υπάρχει σοβαρός κίνδυνος στο άμεσο μέλλον για εμφάνιση ενός ΕΕ. Τα συμπτώματα του ΠΕΕ θα πρέπει να αναφερθούν απευθείας στον γιατρό. Εάν τα παραπάνω συμπτώματα διαρκέσουν περισσότερο από 1 ώρα ή δεν υποχωρήσουν σε 24 ώρες, τότε πρόκειται για ένα μόνιμο εγκεφαλικό επεισόδιο και ο ασθενής θα πρέπει άμεσα να απευθυνθεί στον γιατρό του.
Ευτυχώς, μπορεί να υπάρξει πρόληψη ή επιβράδυνση της εξέλιξης της ΚΝ. Η διακοπή του καπνίσματος είναι μία σημαντική αλλαγή για την πρόληψη της ΚΝ. Επίσης, η τακτική άσκηση, η υγιεινή διατροφή, η διατήρηση του ιδανικού σωματικού βάρους και έλεγχος των παραγόντων κινδύνου (όπως σάκχαρο, υψηλή αρτηριακή πίεση και υψηλή χοληστερίνη) βοηθούν σημαντικά τον σκοπό αυτό.
Στένωση Καρωτίδων: Τι Την Προκαλεί;
Όπως αναφέρθηκε, η αρτηριοσκλήρυνση είναι η κύρια αιτία της ΚΝ. Ωστόσο, οι ερευνητές δεν κατανοούν πλήρως την αιτία για τις στενωμένες καρωτίδες. Πιστεύεται ότι η αθηρωματική πλάκα είναι το αποτέλεσμα τραυματισμού του εσωτερικού (ενδοθηλίου) των αρτηριών. Οι παράγοντες που μπορούν να προκαλέσουν αυτό το τραύμα είναι το κάπνισμα, η υψηλή αρτηριακή πίεση, ο σακχαρώδης διαβήτης και η υψηλή χοληστερίνη. Άλλος παράγοντας για ανάπτυξη ΚΝ είναι το θετικό οικογενειακό ιστορικό για αρτηριοσκλήρυνση. Άλλες σπάνιες αιτίες για τις φραγμένες καρωτίδες είναι τα ανευρύσματα καρωτίδας και η ινομυϊκή δυσπλασία.
Στένωση Καρωτίδων: Ποιες Εξετάσεις Θα Χρειαστώ Για Τη Διάγνωσή Της;
Εκτός από το ιστορικό και τη φυσική εξέταση εάν ο αγγειοχειρουργός σας υποπτεύεται πως υπάρχει στένωση καρωτίδων θα ζητήσει από τον ασθενή ένα έγχρωμο υπερηχογράφημα (triplex) καρωτίδων και σπονδυλικών αρτηριών (είναι οι δύο «οπίσθιοι» κλάδοι άρδευσης του εγκεφάλου). Άλλες εξετάσεις είναι η αξονική τομογραφία εγκεφάλου, η αξονική αγγειογραφία των τραχηλικών και ενδοκράνιων αγγείων και η μαγνητική τομογραφία-αγγειογραφία. Η αγγειογραφία των κλάδων του αορτικού τόξου είναι μία επεμβατική εξέταση που ενέχει τον κίνδυνο ΕΕ και γι’ αυτό χρησιμοποιείται σε ορισμένες μόνο περιπτώσεις.
Στένωση Καρωτίδων: Πώς Αντιμετωπίζεται;
Η θεραπεία θα εξαρτηθεί από την έκταση της ΚΝ, αν είναι συμπτωματική και από τη γενική κατάσταση του οργανισμού. Ως πρώτο βήμα ο αγγειοχειρουργός θα συνταγογραφήσει ορισμένα φάρμακα (ασπιρίνη, στατίνες) και θα συστήσει αλλαγή τρόπου ζωής. Αν ο ασθενής καπνίζει, θα πρέπει να το διακόψει, αν είναι υπερτασικός ή έχει υψηλή χοληστερόλη, θα πρέπει να το ρυθμίσει. Αν πάσχει από σακχαρώδη διαβήτη, θα πρέπει να παρακολουθεί συχνά τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα του και να τα ρυθμίζει εντός των φυσιολογικών ορίων. Αναγνώριση των συμπτωμάτων του ΠΕΕ, άσκηση και χάσιμο των περιττών κιλών και τακτική παρακολούθηση από τον αγγειοχειρουργό είναι οι προϋποθέσεις της ασφαλούς διαχείρισης της ΚΝ.
Ενδαρτηρεκτομή Καρωτίδας
Αν η στένωση καρωτίδων είναι συμπτωματική (έχετε ιστορικό ΕΕ στο παρελθόν ή ΠΕΕ) ή η στένωση είναι μεγάλου βαθμού μπορεί να χρειαστεί χειρουργική επέμβαση. Η επέμβαση λέγεται ενδαρτηρεκτομή της καρωτίδας και γίνεται με γενική ή τοπική αναισθησία. Μέσα από μία τομή στον τράχηλο (λαιμό) ο αγγειοχειρουργός ανοίγει και καθαρίζει την καρωτίδα από την πλάκα αφήνοντας ένα λείο και βατό αυλό. Στη συνέχεια, γίνεται σύγκλειση της αρτηριοτομής με την παρεμβολή ενός εμβαλώματος (patch) για την πρόληψη πιθανής μετεγχειρητικής στένωσης του αγγείου. Όταν η επέμβαση γίνεται από αγγειοχειρουργό και στις κατάλληλες συνθήκες, είναι ασφαλής και με καλά μακροχρόνια αποτελέσματα(εικόνα 2).
Εικόνα 2. Ενδαρτηρεκτομή καρωτίδας. Α. λοξή τομή στην πλάγια τραχηλική χώρα, Β. παρασκευή του καρωτιδικού διχασμού και αφαίρεση της αθηρωματική πλάκας, C. Τελικό αποτέλεσμα, μετά τη σύγκλειση της αρτηριοτομής με την παρεμβολή εμβαλώματος (patch).
Αγγειοπλαστική Καρωτίδας Και Τοποθέτηση Νάρθηκα (Stent)
Η αγγειοπλαστική καρωτίδας και η τοποθέτηση νάρθηκα (stent) είναι μία σχετικά νέα, ελάχιστα επεμβατική τεχνική. Με τοπική αναισθησία ο αγγειοχειρουργός παρακεντά τη μηριαία αρτηρία (βουβωνική χώρα) και με τη βοήθεια ειδικών συρμάτων και καθετήρων φτάνει μέσα από το αγγείο, με τη χρήση ακτινοσκόπησης, στη περιοχή της βλάβης της καρωτίδας αρτηρίας. Εκεί, με ειδικό μπαλόνι, προκαλεί διαστολή της πλάκας και, στη συνέχεια, τοποθετεί έναν νάρθηκα (stent) για να διατηρηθεί ανοικτή η καρωτίδα αρτηρία(εικόνα 3).
Εικόνα 3. Αγγειοπλστική καρωτίδας και τοποθέτηση μεταλλικού νάρθηκα (stent).
Η κάθε μία από τις μεθόδους αυτές έχει ορισμένες ενδείξεις και αντενδείξεις, γι'αυτό οι ασθενείς με στένωση καρωτίδων πρέπει να απευθύνονται σε αγγειοχειρουργούς με εμπειρία και στις δύο τεχνικές, ώστε να εφαρμόζεται σε κάθε ασθενή η κατάλληλη θεραπεία.
Στένωση Καρωτίδων: Συντηρητική θεραπεία
Σε ηπίου - μετρίου βαθμού στενώσεις, εφαρμόζεται στενή παρακολούθηση και συντηρητική θεραπεία με:
- Λήψη συγκεκριμένων φαρμάκων: Λαμβάνοντας φάρμακα που στοχεύουν στη μείωση της αρτηριακής πίεσης, της χοληστερόλης και του κινδύνου ανάπτυξης θρόμβων αίματος μπορεί να αντιμετωπιστεί η στένωση καρωτίδων. Ακόμα, μπορεί να συσταθούν φάρμακα τα οποία μπορούν να βελτιώσουν τη ροή του αίματος στον εγκέφαλο.
- Διάφορες αλλαγές του τρόπου ζωής: Η διακοπή του καπνίσματος, η ένταξη σωματικής άσκησης και η στροφή προς πιο υγιεινές τροφές φαίνεται πως συμβάλλουν στη μείωση των πιθανοτήτων πρόκλησης εγκεφαλικού επεισοδίου. Για τον λόγο αυτό συστήνονται ως τρόποι για να αντιμετωπίσει κανείς αποτελεσματικά τη στένωση καρωτίδων.
Ο αγγειοχειρουργός - ενδαγγειοχειρουργός Δρ. Ιωάννης Μπέλλος διαθέτει μεγάλη εμπειρία και εξειδίκευση τόσο στην καρωτιδική νόσο όσο (στένωση καρωτίδων) και στις αποτελεσματικές μεθόδους αντιμετώπισής της. Μη διστάσετε να επικοινωνήσετε μαζί του προκειμένου να ενημερωθείτε σε βάθος για τη στένωση καρωτίδων, καθώς και να σας καθοδηγήσει στην επιτυχημένη αντιμετώπισή της. Καλέστε μας στο τηλέφωνο επικοινωνίας και κλείστε το ραντεβού σας με τον Δρ. Μπέλλο.
