Τι είναι οι νεφραγγειακές παθήσεις;

Οι νεφραγγειακές παθήσεις επηρεάζουν τα αγγεία των νεφρών σας, δηλαδή τη νεφρική αρτηρία και τη νεφρική φλέβα. Όταν η αιματική ροή μέσα στα νεφρά είναι φυσιολογική, τα νεφρά σας φιλτράρουν το αίμα σας και αποβάλλουν τις άχρηστες και τοξικές ουσίες του σώματός σας στα ούρα. Τα νεφρά σας επίσης βοηθούν στον έλεγχο της αρτηριακής σας πίεσης μέσω ενός ορμονορυθμιστικού μηχανισμού.

Έχουν την ικανότητα να ανιχνεύουν την πίεση του αίματος εντός του νεφρικού παρεγχύματος και εκκρίνουν στην κυκλοφορία σας μία ορμόνη που ονομάζεται ρενίνη. Το ποσό της ρενίνης που εκκρίνουν τα νεφρά σας ρυθμίζει την αρτηριακή σας πίεση αν αυτή είναι πολύ υψηλή ή πολύ χαμηλή. Η ικανότητα αυτή είναι σημαντικά μειωμένη όταν τα νεφρικά αγγεία παρουσιάζουν μία σημαντική στένωση ή έναν θρόμβο στο εσωτερικό τους. Έτσι ο αγγειοχειρουργός μπορεί να σας πει ότι πάσχεται από στένωση της νεφρικής αρτηρίας ή θρόμβωση της νεφρικής φλέβας.

Στένωση της νεφρικής αρτηρίας ονομάζουμε τη μείωση της φυσιολογικής διαμέτρου της αρτηρίας του νεφρού. Η κατάσταση αυτή μπορεί να οδηγήσει σε υψηλή αρτηριακή πίεση και σταδιακά σε νεφρική ανεπάρκεια. Θρόμβωση της νεφρικής φλέβας σημαίνει ότι εντός της φλέβας του νεφρού σας έχει σχηματιστεί ένας θρόμβος που εμποδίσει την αποχέτευση του αίματος από το νεφρό σας. Η θρόμβωση της νεφρικής φλέβας είναι σχετικά σπάνια αλλά δυνιτικά υπάρχει η πιθανότητα να αποσπαστεί ο θρόμος στην κυκλοφορία και να καταλήξει στις πνευμονικές αρτηρίες, προκαλώντας μια πολύ σοβαρή και επικίνδυνη για τη ζωή κατάσταση που ονομάζεται πνευμονική εμβολή (Π.Ε).

Ποια είναι τα συμπτώματα των νεφραγγειακών παθήσεων;

Στην αρχή οι νεφραγγειακές παθήσεις μπορεί να είναι ασυμπτωματικές γιατί αναπτύσσονται αργά και επιδεινώνονται με την πάροδο του χρόνου. Αν έχετε υψηλή αρτηριακή πίεση που επιδεινώνεται ή τα φάρμακα που πέρνεται για τον έλεγχό της δεν είναι αποτελεσματικά είναι πιθανόν να έχετε στένωση της νεφρικής αρτηρίας. Άλλα σημεία ύποπτα για στένωση νεφρικής αρτηρίας είναι η ύπαρξη φυσήματος στην ανατομική περιοχή των νεφρικών αγγείων της κοιλιακής σας χώρας, η μείωση της νεφρικής λειτουργίας, η συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια και οι μικροί και ρυκνοί νεφροί.

Όταν πάσχεται από θρόμβωση της νεφρικής φλέβας τα συμπτώματα μπορεί να οφείλονται στο κώλυμα της φλεβικής παροχέτευσης του νεφρού σας ή στην απόσπαση και την ελεύθερη κυκλοφορία του θρόμβου στην αιματική ροή, και περιλαμβάνουν:

• Πόνο στην πλαγιοπίσθια περιοχή της κοιλιάς σας (ανατομική θέση νεφρών), τα πόδια ή τους μηρούς.
• Αίμα στα ούρα σας
• Αυξημένη πρωτεϊνουρία
• Διεύρυνση του νεφρού σας, που ο γιατρός σας μπορεί να την αισθανθεί ψηλαφητικά
• Πυρετό, ναυτία ή έμετο
• Υψηλή αρτηριακή πίεση
• Ξαφνικό και σοβαρού βαθμού οίδημα στο πόδι, και
• Δυσκολία στην αναπνοή.

Ποια είναι τα αίτια εμφάνισης;

Η αθηροσκλήρωσηή σκλήρυνση των αρτηριών είναι η κύρια αιτία στένωσης της νεφρικής αρτηρίας. Φυσιολογικά οι αρτηρίες είναι λείες ελαστικές και χωρίς προσεκβολές του εσωτερικού τους τοιχώματος στον αυλό. Με την ηλικία όμως μπορεί στο εσωτερικό να αναπτυχθεί μια προβολή του τοιχώματος (πλάκα) που ονομάζεται αθηρωματική πλάκα. Η σύστασή της είναι χοληστερόλη, ασβέστιο και ινώδης ιστός. Με την πάροδο του χρόνου η πλάκα μπορεί να αυξάνει, αυξάνοντας έτσι το βαθμό στένωσης και την σκλήρυνση του αγγείου, και να εμποδίζει την αιματική ροή εντός των νεφρικών αρτηριών.

Παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη αθηροσκλήρωσης είναι:

• το κάπνισμα,
• η παχυσαρκία,
• η προχωρημένη ηλικία,
• η υψηλή χοληστερόλη,
• ο σακχαρώδης διαβήτης, και
• το θετικό οικογενιακό ιστορικό για καρδιαγγειακή νόσο 

Νεφρωσικό σύνδρομο, ονομάζεται η κατάσταση κατά την οποία μεγάλες ποσότητες πρωτεΐνης (αλβουμίνη) διαφεύγουν στα ούρα, και είναι η πιο κοινή αιτία σχηματισμού θρόμβου εντός της νεφρικής φλέβας.

Ποιες εξετάσεις χρειάζονται για τη διάγνωση των νεφραγγειακών παθήσεων;

Για τον έλεγχο στένωσης της νεφρικής αρτηρίας ο αγγειοχειρουργός θα σας συστήσει τις ακόλουθες εξετάσεις:

• Duplex υπερηχογράφημα (triplex) νεφρών, όπου με τη χρήση ηχητικών κυμάτων προσδιορίζονται τυχόν θρόμβοι ή στένωση από αθηρωματική πλάκα των νεφρικών αρτηριών, μετρά την αιματική ροή και καθορίζεται το μέγεθος των νεφρών.
• Αγγειογραφία, που είναι επεμβατική μέθοδος, εντοπίζει στένωση ή απόφραξη της αρτηρίας, μπορεί να μετρήσει την αιματική ροή και να ληφθεί αίμα απευθείας από την νεφρική αρτηρία για εξέταση. Γίνεται με τη βοήθεια ακτίνων x, ειδικών καθετήρων και την έγχυση σκιαγραφικού. Με τον τρόπο αυτό απεικονίζεται όλο το αρτηριακό δέντρο του νεφρού και αναδυκνείονται τυχόν στενώσεις ή αποφράξεις. Το σκιαγραφικό είναι νεφροτοξικό και μπορεί να επηρεάσει την λειτουργία των νεφρών.
• Ελικοειδής αξονική τομογραφία και αξονική αγγειογραφία (CTA), η οποία δημιουργεί τρισδιάστατες εικόνες μετά από εγκάρσια και οβελιαία σάρωση του σώματός σας με ακτίνες x. Συνήθως απαιτεί και αυτή τη χρήση σκιαγραφικού.
• Μαγνητική αγγειογραφία (MRA), η οποία χρησιμοποιεί μαγνητικά πεδία και ραδιοκύματα για την δημιουργία τρισδιάστατων εικόνων των αρτηριών σας. Η μελέτη αυτή επίσης χρησιμοποιεί σκιαγραφικό.
• Σπηνθηρογράφημα νεφρών, η οποία με τη χρήση ραδιονουκλεϊδίων και γ-κάμερας μας δίνει πληροφορίες για την αιματική ροή εντός του νεφρικού παρεγχύματος και την νεφρική λειτουργία.

Αν ο αγγειοχειρουργός υποψιάζεται θρόμβωση της νεφρικής φλέβας μπορεί να σας συστήσει επίσης Duplex υπερηχογράφημα (triplex) νεφρών, CT, MRA ή φλεβογραφία.

Η φλεβογραφία είναι μία εξέταση παρόμοια με την αγγειογραφία, μόνο που αφορά την σκιαγράφηση των φλεβών των νεφρών και της κοιλιάς.

Ποια είναι η θεραπεία των νεφραγγειακών παθήσεων;

Συντηρητική Αντιμετώπιση

Σε περίπτωση στένωσης της νεφρικής σας αρτηρίας ο γιατρός σας μπορεί να σας συνταγογραφήσει ορισμένα αντυπερτασικά φάρμακα, όπως:

• Διουριτικά
• Βήτα αναστολείς
• Αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου της αγγιοτενσίνης, και
• Αναστολείς της αντλίας ασβεστίου.

Επεμβατική - Χειρουργική Αντιμετώπιση

Αν παρουσιάσετε αιφνίδια απόφραξη της νεφρικής σας αρτηρίας, ο αγγειοχειρουργός θα σας συστήσει μία επέμβαση που ονομάζεται θρομβόλυση. Κατά την διαδικασία της θρομβόλυσης, γίνεται απευθείας έγχυση, μέσω καθετήρα, ειδικού θρομβολυτικού φαρμάκου στην αποφραγμένη περιοχή. Η διεργασία αυτή, όποτε είναι απαραίτητη, μπορεί να γίνει ταυτόχρονα με την αγγειογραφία.

Αν διαγνωσθεί θρόμβωση της νεφρικής φλέβας, ο αγγειοχειρουργός θα σας συνταγογραφήσει αντιπηκτικά, που μειώνουν την ικανότητα του αίματός σας να πήζει. Σε ακραίες καταστάσεις μπορεί να σας συστήσει τη διεργασία της θρομβόλυσης.

Αν η νεφρική σας αρτηρία είναι μερικώς ή πλήρως αποφραγμένη, ο αγγειοχειρουργός θα σας συστήσει την αγγειοπλαστική της και την τοποθέτηση νάρθηκα (stent). Κατά τη διαδικασία αυτή, μετά από παρακέντηση (συνήθως της μηριαίας αρτηρίας) εισέρχονται στην κυκλοφορία ειδικά σύρματα και καθετήρες που με την καθοδήγηση ακτίνων X φτάνουν στο σημείο στένωσης της νεφρικής αρτηρίας. Μέσα από το καθετήρα, εισέρχεται ένα ειδικό μπαλόνι που διαστέλλει την αρτηρία, ωθώντας την πλάκα μεταξύ του μπαλονιού και του τοιχώματος της αρτηρίας. Στη συνέχεια, αν χρειάζεται, ο αγγειοχειρουργός μπορεί να τοποθετήσει ένα μεταλλικό stent για να διατηρήσει στο σημείο αυτό ανοικτή την αρτηρία (εικόνα 1). Η διεργασία αυτή, όποτε είναι απαραίτητη, μπορεί να γίνει ταυτόχρονα με την αγγειογραφία.

Εικόνα 1. Αγγειοπλαστική νεφρικής αρτηρίας.

Ο αγγειοχειρουργός μπορεί να χρησιμοποιήσει δύο ειδών χειρουργικών επεμβάσεων για την στένωση της νεφρικής αρτηρίας, την ενδαρτηρεκτομή και την παράκαμψη.

Κατά την ενδαρτηρεκτομή ανοίγεται η νεφρική αρτηρία και καθαρίζεται από την αθηρωματική πλάκα.

Κατά την παράκαμψη χρησιμοποιείται ένα φλεβικό ή ένα συνθετικό μόσχευμα για να δημιουργηθεί ένα νέο μονοπάτι αιματικής ροής για την αιμάτωση του νεφρού περιφερικότερα της βλάβης.

Ο αγγειοχειρουργός θα σας συμβουλεύσει για το πoια επέμβαση είναι καλύτερη για την περίπτωσή σας, καθώς η επιλογή της εξαρτάται από το βαθμό και τη θέση εντόπισης της στένωσης.

Ποιοι τρόποι πρόληψης υπάρχουν;

Αλλαγές στον τρόπο ζωής βοηθούν σημαντικά στη μείωση των προβλημάτων που σχετίζονται με τις νεφραγγειακές παθήσεις.

Ο γιατρός θα σας ενθαρρύνει να τροποποιήσετε όλους τους παράγοντες κινδύνου, όπως:

• Διακοπή καπνίσματος
• Διατήρηση του ιδανικού σωματικού βάρους
• Έλεγχος της χοληστερόλης και των λιπιδίων του αίματος
• Έλεγχος της αρτηριακής πίεσης
• Άσκηση τακτικά, 
• Δίαιτα χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά, αλάτι, και
• Δίαιτα πλούσια σε φυτικές ίνες.

Για την έγκαιρη διάγνωση των νεφρικών παθήσεων, μπορείτε να απευθυνθείτε στον έμπειρο και εξειδικευμένο αγγειοχειρουργό - ενδαγγειοχειρουργό Δρ. Ιωάννη Μπέλλο. Ο ιατρός θα σας ενημερώσει με ακρίβεια για την κατάλληλη διαγνωστική εξέταση και μέθοδο θεραπείας που αρμόζει στην κατάστασή σας.